20- Cezai Sorumlulukların Tespiti İçin Yazılı Dokümanlar (Sözleşme ve Görevlendirme Yazıları), Asıl Delil Olarak Kabul Edilmelidir – AVM İnşaatı Çadır Yangını Davası (Yargıtay 12 CD 2017/5745)
Önemli Not: Bu iş kazasının gerçekleştiği tarihte 6331 s. Kanun yürürlükte değildi. İSG ile ilgili hususlar, 4857 s. İş Kanunu Madde 77-89'uncu maddelerde ve ilgili diğer tüzük ve yönetmeliklerde düzenlenmişti.
Yargıtay 12 CD E.2017/3141, K.2017/5745, 30.06.2017
Bu Yargıtay Kararında Şu Hususlar Dikkat Çekmektedir:
ü Belgelerde ve sözleşmelerde ne yazdığına dikkat edilmesi ve sorumlulukların kime verildiği konusunda yazılı deliller üzerinden gidilmesi gerektiği;
ü İSG alanında danışmanlık yapan firmaların da cezai sorumluluklarının olduğu;
ü Müteahhit firma ile taşeron arasında yapılan sözleşmede, “müteahhit firmanın kontrol-denetim-yaptırım” sorumlulukları yer alıyorsa, bunları mutlaka kullanarak önlem aldırması gerektiği, aksi halde cezai sorumluluk taşıyacağı;
Olayın Kısa Özeti:
11 Mart 2012’de Esenyurt Marmara Park AVM inşaatında işçilere barınma amaçlı kullandırılan çadırlarda meydana gelen yangında 11 işçi hayatını kaybetti.
Açılan davada, 9 Temmuz 2015’te Bakırköy 4. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından karar verildi. Bu kararda, organizasyon şemasında en üstte yer alan firmalar olan ECE Gayrimenkul, Marmara Park AVM, İşveren müteahhit firma konumundaki Kayı İnşaat, bir danışmanlık firması olan Miratek sorumsuz bulundu ve bu firmalardan yargılanan bazı yetkililer beraat ettiler.
Yargıtay, 30 Haziran 2017’de beraat kararlarını onamakla birlikte, Kayı İnşaat ve Miratek Ltd. Şti.den sorumlu ve yetkililer hakkında da iddianame düzenlenmesi gerektiği ve sanıkların kusurları bakımından bilinçli taksirin tartışılması gerekçeleri ile Yerel Mahkeme kararını bozdu.
Yargıtayın bozma kararından sonra dava Bakırköy 4’ncü Ağ. Cz. Mah.de yeniden görülmeye başlandı ve ilk duruşma 26.01.2018’de yapıldı. Mahkeme, Yargıtay’ın bozma kararına uyulmasına karar verdi. (Davayı takip eden internet sitelerinin haberlerine göre) Mahkeme Kayı İnşaat ve Miratek’in yanı sıra ECE Türkiye ve Marmara Park AVM hakkında da suç duyurusunda bulunulmasına hükmetti.
Yargıtayın bozma kararı sonrasında, duruşmalar halen devam etmektedir. Son olarak 18.05.2019’da yapılan duruşmada, bir sonraki celsenin 22 Kasım 2019 tarihine ertelenmesine karar verilmiştir.
Yangının Çıkış Sebebi:
Olay sonrası yapılan incelemelerde polyester malzemeden yapılma ateşe dayanaklı olmayan branda ile kaplı olan, tek çıkış kapısı bulunan, soğuk girişini önlemek üzere arkasının sunta ile kapatıldığı, içerisinde tavandan sarkıtma 3 adet ısıtıcının ve yerde 2 adet ısıtıcı ile su ısıtıcı makinalarının bulunduğu çadırda olay günü, tavandan geçen elektrik kablosundan çıkan kıvılcım ile birlikte çadır içinde kapının yanında sıralı vaziyette bulunan ve elektrik kablosuna 2-3 cm mesafede olan sünger yatakların bir anda alev alarak çıkışı engelleyecek şekilde kapının önüne yıkılması neticesinde 11 işçinin öldüğü, olay sonrası Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İl Teftiş Kurulu Başkanlığı müfettişlerince yapılan incelemede, çadıra çekilen elektrik hatlarının topraklamasının olmadığı, ana dağıtım panosunda 300 miliamper koruma eşikli yangın rölesinin bulunmadığı ve elektrikle çalışan aletler tarafından çekilen elektriği karşılayabilecek elektrik sisteminin tesis edilmemiş olduğu, çadırda yeterli sayıda yangın tüpünün bulunmadığı ve acil çıkış kapısının olmadığının tespit edildiği
Davada Sanık Olarak Yer Alan ve Yargılama Neticesinde Beraat Edenler ve Yargıtay Tarafından Onananlar:
Marmara Gayrimenkul İnşaat ve Geliştirme Anonim Şirketinin Genel Müdürü: Sözleşme ile tüm sorumlulukları müteahhit firma .. İnşaat Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi'ne devrederek vermeleri.
Müteahhit Firma Şantiye Şefi: Olaya konu eksikliklerin tespit edildiği ve giderilmesi için, taşeron firmaya gerek kurul toplantısında ve gerekse sair yollarla, taşeron firma yetkilisi ve ortağına bildirimde bulunmuş olması;
... Yapı İnşaat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi İsimli Taşeron Firma Hakediş Mühendisi: Olaya konu alanda yetki ve sorumluluğu bulunmaması;
Süleyman Arslan ve diğer iki kişi: Şantiyede vasıfsız işçi olarak çalışmaları.
Mahkemenin Kararının Bozulma Gerekçesi Olan ve Yargıtay Tarafından Yargılanması Gerektiği Belirtilen Kişiler :
1. İşveren konumundaki müteahhit firma olan ... İnşaat Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi'ni temsil ve ilzama yetkili, iş yerinde iş emniyetinin sağlanması, talimat verme, gerekli tedbirleri alma ve sözleşme gereğince sözleşmeyi feshetme hususlarında yetki ve sorumluluğu bulunan kişiler: Müteahhit firma ile kaba yapıyı yapacak taşeron firma arasında yapılan sözleşmenin iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin sözleşme ekinin 8. maddesinde, uyarılara rağmen önlem alınmaması halinde yaptırımlar uygulanabileceği ve gerekli görülmesi halinde sözleşmenin feshedilebileceği belirtilmiş olup, .. Şirketi tarafından... Şirketi'nin yetkililerinden sanık ...'a hitaben 22.10.2011 tarihli yazı ile kazaya etken eksikliklerin tespit edildiğinin ve 8.madde uyarınca 31.10.2011 tarihine kadar eksikliklerin gidirilmesi, aksi takdirde personelin sağlık, emniyet ve güvenliğini risk altında bulunduran uygunsuzlukların taraflarınca giderileceğini, bedelin ise... Şirketi'nden tahsil edileceğinin bildirildiği görülmekle, belirtilen kişiler hakkında suç duyurusunda bulunulmasına karar verilmiştir. (ancak belirtilen termin süresi 31.10.2011’de dolmasına rağmen, kazanın olduğu 11.03.2012’ye kadar önlem alınmasının sağlanmamış olması)
2. Miratek Limited Şirketi'ni temsil ve ilzama yetkili, iş yerinde iş emniyetinin sağlanması, talimat verme, gerekli tedbirleri alma ve işi durdurma hususlarında yetki ve sorumluluğu bulunan kişiler: Müteahhit işveren firma olan ... İnşaat Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi, “işyerinde ihtiyaç duyulan iş sağlığı ve güvenliği hususlarında gözetim, danışmanlık, risklerin tespiti ve güvenlik yöntemlerinin belirlenmesi, işveren firmanın sorumluluğunda olan iş sağlığı ve güvenliği yükümlülükleri kapsamında danışmanlık hizmetlerinin ifası” konusunda Miratek Limited Şirketi ile sözleşme yapmıştır. Sözleşmenin 4.13 maddesinde ''Şirket'in, danışman uzmanlarına tehlikeden dolayı işi durdurma yetkisini vermiş kabul edileceği '' ifadesi vardır. Miratek Ltd. Şti bünyesinde C sınıfı uzman olarak çalışan danışmanın da yer aldığı ve imzasının bulunduğu isg kurullarında bu yönde kararlar alınması, gerekçesi ile belirtilen kişiler hakkında suç duyurusunda bulunulmasına karar verilmiştir. (panoda kaçak akım rölesi bulunmadığı bilinmesine ve Miratek Ltd. Şti.nin (belgelere göre) gerekli önlemleri alma ve işi durdurma yetkisi olmasına rağmen, önlem alınmaması/alınmasının sağlanmamış olması)
3. Miratek Şirketinde A sınıfı iş güvenliği uzmanı: Tespit öneri defterine yazarak kazaya konu eksiklikleri tespit ettiği görülen ve iş yeri güvenliğinden sorumlu olduğu anlaşılan kişi hakkında suç duyurusunda bulunulmasına karar verilmiştir. (İş güvenliği uzmanları normal şartlarda işyeri güvenliğinden sorumlu değildir. Yargıtay’ın böyle bir karar vermesi, Müteahhit firma ile Miratek arasındaki sözleşme gereği olabilir)
Kaynaklar :
https://karararama.yargitay.gov.tr/YargitayBilgiBankasiIstemciWeb/
https://www.evrensel.net/haber/344231/11-iscinin-oldugu-marmara-park-is-cinayetinin-davasi-goruldu
http://www.guvenlicalisma.org/20017-11-iscinin-oldugu-esenyurt-cadir-yangini-davasi-goruldu
