22- İş Kazasında Sorumlulukların Tespitinde Yazılı Görev Tanımlarına Bakılmalıdır (İnşaatlarda çalışan A ve C sınıfı İGU’ları) (Yargıtay 12 CD 2017/807)
Yargıtay 12 CD E. 2015/13910, K. 2017/807, 07.02.2017
Olayın Kısa Özeti
... Mesken Sanayi AŞ tarafından müteahhit firma olarak, Lösemili Çocuklar Kenti inşaatı yapılması sırasında, (masa kalıp çıkartma platformunun kurulması sırasına ayaklarından birinin kısa bırakılması sebebi ile) 18.05.2013 günü platform üzerindeki masa kalıbın dengesi bozulmuş; o sırada platform üzerinde bulunan kaba yapı taşeronu işçilerinden biri, masa kalıp ile birlikte aşağı düşmüştür.
Yargıtay kararında kimlerin ceza alıp kimlerin beraat ettikleri net olarak anlaşılmamakla birlikte; Mahkeme kararını verirken,
(1) A ve C sınıfı iş güvenliği uzmanlarının görev tanımlarında yazılı yükümlülüklerinin tam olarak değerlendirilmeden karar verildiği;
(2) Ayrıca risk değerlendirme tablosunda “riskin giderilmesi için sorumlu olarak belirtilen kişilerin” ifadelerine başvurulmadığı ve sorumluluklarının tespit edilmediği gerekçeleri ile mahkemenin beraat ve mahkumiyet kararını bozmuştur.
Yargıtayın, İlk Derece Mahkeme Kararını Bozma Gerekçesi:
Öncelikle iş yerinde A sınıfı iş güvenliği uzmanı olarak çalıştığı tespit edilen...'in, C sınıfı iş güvenliği uzmanı olarak çalışan ...'in amiri konumunda olup olmadığı, iş güvenliğine ilişkin tedbirlerin uygulanmasını sağlama görevinin kime ait olduğu, çalışma sırasında işçilerin kim tarafından kontrol edildiği, ikazlara uyulmaması durumunda kendilerince ve işveren şirketçe ne gibi işlem yapıldığı, dosyada mevcut risk değerlendirme raporunda iş verenlerin kalıp işi yapan işçilere baret, eldiven, ayakkabı, gözlük, emniyet kemeri gibi kişisel koruyucu donanımları vererek kullanmalarını sağlayacağı ve kontrol edeceği belirtilmiş olması ve bu konuda sorumlu kişinin şantiye birim sorumlusu, İş Sağlığı ve Güvenliği görevlisi ve alt işveren sorumlusu olduğunun da belirtilmesi karşısında yüklenici firmada olay tarihinde görev alan şantiye birim sorumlusu, İş Sağlığı ve Güvenliği görevlisi ve alt işveren sorumlusunun kim olduğu ve bu kişilerin beyanları tespit edilerek,
İş Kazasından Çıkarılması Gereken Dersler:
Her türlü platform ve iskeleler, İş ekipmanları yönetmeliğinde bahsedildiği üzere, kurulum-kullanım-söküm planlarına uygun, o maksatla eğitilmiş çalışanlarca ve bir inşaat mühendisi gözetiminde kurulmalı ve yer değiştirilmeli; kurulduktan veya yer değiştirildikten sonra yine inşaat mühendisi tarafından kontrol edilip onay verilmesini müteakip kullanılmaya başlanılmalıdır.
Yapı İşlerinde İSG Yönetmeliğine göre, toplu korumanın yeterli olmadığı durumlarda kişisel koruyucular kullanılmalıdır. Platform ve iskeleler birer toplu koruma önlemi sayılabilir. Ancak zaman zaman çeşitli nedenlerle bunların da devrildiği, düştüğü iş kazalarına rastlanılabilmektedir. Bu sebeple iskele ve platform üzerinde bulunanlar, iskele ve platformdan bağımsız bir ankraj noktasına bağlı emniyet kemeri kullanmalıdır.
Yargıtay Kararından Çıkarılması Gereken Dersler:
İş güvenliği uzmanlarının görev ve yetkileri kanun ve yönetmeliklerde, “işverene rehberlik ve danışmanlık yapmak” şeklinde düzenlenmiştir.
Bununla birlikte, hemen hemen bütün şantiyelerde bir de genelde C sınıfı uzmanlar ya da isg teknikerleri (saha gözetmeni, isg sorumlusu vb tanımlarla) görevlendirilebilmektedir.
Ya da iş güvenliği uzmanının firmaya/fabrikaya/şantiyeye kısmi zamanlı hizmet vermesi durumunda, hizmet verilmeyen diğer zamanlarda İSG ile ilgili işlerin yürütülmesinden sorumlu, firma içerisinden bir personel (örneğin İSG Sorumlusu olarak) görevlendirilmektedir.
Bu tür durumlarda;
(1) İş güvenliği uzmanının işyerine OSGB üzerinden hizmet vermesi durumunda, , (İGU’nun görev tanımları yapılırken) OSGB’lerin işyeri ile yaptığı hizmet sözleşmelerine kanun ve yönetmeliklerde bulunmayan maddeler konulmamalıdır.
(2) İşyeri ile OSGB arasında yapılan sözleşmelerde, İGU’nun görev ve yükümlülükleri ile ilgili maddeler, İGU’ya yazılı olarak tebliğ edilmelidir.
(3) Arada OSGB olmaksızın, İGU’nun işyerine doğrudan hizmet vermesi durumunda, iş sözleşmesine konulacak ilave maddeler ile, görev ve yükümlülükler net ifadelerle ortaya konulmalıdır.
(4) İşyerinde, İSG Sorumlusu olarak görev yapacak kimselerin, kurum içerisindeki hiyerarşik konumlarını da içerecek şekilde, görev ve yükümlülükleri net ifadelerle belirtilmeli, kendisine yazılı olarak tebliğ edilmelidir. Ayrıca, İSG Sorumlusunun görev tanımının bir kopyası, o işyerine hizmet veren İGU’na da teslim edilmeli ve bilgilendirilmelidir.
(5) Risk analizinde, riskin bertarafından sorumlu olarak tespit edilen kişiler, muallakta kalmayacak şekilde görevlendirilmeli; bu kişilere bu görevleri tebliğ edilmiş olmalı; ayrıca, tespit edilen riskin giderilmesi için yaptıkları faaliyetler not edilmelidir.
