Mülga Afet ve Acil Durum Müdahale Yönetmeliği
Afet ve Acil Durum Müdahale Yönetmeliği
Türkiye doğal afetleri sıkça yaşayan, sürekli olarak afet riski altında bulunan bir ülkedir. Afetler, neden oldukları can kaybı yanında önemli ekonomik, sosyal ve çevresel kayıplar da meydana getirmektedir. Türkiye; coğrafik konumu, jeolojik yapısı, morfolojik ve iklim özellikleri nedeniyle, başta depremler olmak üzere birçok afetle sık sık karşılaşmış, afetlerle baş edebilme konusunda önemli gelişme ve deneyimler elde etmiştir. Ancak afet planlaması ve yönetimi konusunda bilinçlenme hızla artmasına rağmen Türkiye’de afetler sonrasındaki olumsuz tabloların değişmemesi söz konusu çaba ve etkinliklerin yeterli düzeye ulaşamadığını göstermektedir. Bu nedenle afet tehlikesi yüksek bir coğrafyada yer alan Türkiye’de afet zararlarının en az düzeye indirilmesi için temel yaklaşım ve politikaların bütünlük içinde ortaya konulmasına büyük ihtiyaç duyulmaktadır. Bu nedenle Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı kurulmuştur.
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı bir koordinasyon kuruluşu olup, bu çerçevede afet ve acil durum hâllerine ilişkin olarak olayların meydana gelmesinden önce hazırlık ve zarar azaltma, olay sırasında yapılacak AFAD Başkanlığı acil durum ve afetlerde çalışacak bütün kurum ve kuruluşları koordine eden bir kuruluştur. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi müdahale ve olay sonrasında gerçekleştirilecek iyileştirme çalışmalarını yürüten kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyonu sağlamaktadır. AFAD Başkanlığının faaliyete geçmesi ile birlikte afet ve acil durumlarla mücadelede bütünleşik afet yönetimi sistemi benimsenerek önceliği kriz yönetimi olan anlayış yerine, önceliği risk yönetimi olan anlayışa geçilmiştir. Bu anlayış çerçevesinde afet ve acil durum müdahale hizmetlerinin ve bu alandaki düzenlemelerin gözden geçirilip yeniden ele alınması gerekmiştir.
Afet ve acil durumlara müdahalede ihtiyaç duyulacak tüm güç ve kaynakların ulusal ve yerel düzeyde planlama esaslarının belirlenmesi, bu güç ve kaynakların olay bölgesine hızlı ve etkin bir şekilde ulaştırılması, müdahale hizmetlerinin koordinasyonundan sorumlu ana ve destek çözüm ortaklarının görev, yetki ve sorumluluklarını düzenlenmesi, ülkemizde afet ve acil durum hâllerine etkin bir şekilde müdahalenin sağlanması, afet ve acil durum hâllerinin yönetiminin vazgeçilmez unsurları hâline gelmiştir.
Nitekim Birleşmiş Milletler öncülüğünde 2005 yılında Japonya’nın Kobe şehrinde düzenlenen Afetlerin Azaltılması Dünya Konferansında hazırlanmış ve Birleşmiş Milletlere üye 168 ülke tarafından benimsenerek kabul edilmiş olan Hyogo Çerçeve Eylem Planı’nda (2005-2015) dünyada afet risklerini en aza indirgemeye yönelik bir yol haritası belirlenmiştir. Bu plan kapsamında afet risklerinin azaltılması yaklaşımlarının acil duruma hazırlık, müdahale ve iyileştirme programlarına sistematik olarak dâhil edilmesi stratejik hedefi ve buna bağlı olarak afetlere her seviyede etkin bir müdahale için afetlere karşı hazırlığın güçlendirilmesi öncelikli eylemi bulunmaktadır. Bu çerçevede Bakanlar Kurulunun 26/8/2013 tarih ve 2013/5703 sayılı Kararı ile kabul edilmiş olan Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu yönetmelik ile ülke genelinde afet ve acil durumlara müdahalede ve acil yardımlarda tüm güç ve kaynakların değerlendirilerek kapasite ve etkinliğin artırılmasını sağlamak amacıyla müdahale ve acil yardım organizasyon sisteminde yer alacak hizmetler revize edilmiş, ülke düzeyinde etkin ve güçlü bir koordinasyon öngörülmüştür.
Afetlerde yaşanan plansız kaynak kullanımı ve koordinasyon problemlerinin çözülmesi amacıyla 5902 sayılı Kanun’un 8. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde; ülke düzeyinde uygulanacak afet ve acil durum müdahale, risk yönetimi ve zarar azaltma planlarını yapmak veya yaptırmak hükmü yer almaktadır. Ayrıca aynı Kanun’un 11. maddesinin ilk fıkrasının (b) bendinde; her türlü silahsız koruyucu ve kurtarıcı tedbirleri, acil kurtarma ve ilk yardım faaliyetlerini planlamak ve yürütmek Sivil Savunma Dairesi Başkanlığının görevleri arasında sayılmıştır.
