Asbest Tehlike Haritası: “Ortalık Toz Duman”
Asbest kristalize bir grup mineralin ticari adıdır. Yunanca “söndürülemez, yanmaz” anlamına gelen “asbestos”, ısıyı ve elektriği yalıtma nitelikleri nedeniyle en yoğun 1930-1980 arasında, çıkarılıp, işlenip, büyük şirketlerce çeşitli şekillerde piyasaya sürülen, “mucizevi lif” denilen bir madendir. Sadece inşaat malzemelerinde değil, araba, gemi ve uçakların muhtelif kısımlarında, her türlü ses ve ısı izolasyonunda kullanılmıştır. Asbestin liflerine çok kısa zamanlı bile maruz kalınması, maruziyetten 10 ila 40 yıl sonra asbeste bağlı mezotelyoma (akciğer ile zarı ve karın kanseri), asbestoz, yumurtalık gibi kanser türlerine ve sair solunum, sindirim ve cilt hastalıklarına yol açabilmektedir.
AB ölçeğinde 1999 Direktifi ile asbestin tüm türleri yasaklanmış, bütünsel yasaklama tüm üye ülkelerde 2005'te, Türkiye'de ise 30 Aralık 2010'da gerçekleşmiştir. Henüz 1999 yılında Avrupa Toplulukları (EC), Dünya Ticaret Örgütü'ne verdiği ilk yazılı sunumda, asbeste bağlı kanserlerin 2030'a kadar en az beş yüz bin insanın ölümüne yol açacağını ifade etmiştir.
Türkiye'de ise asbeste bağlı ölümler, solunum yolu yetmezliği olarak kaydedilip, görünmez kılınan halk sağlığı ve meslek hastalıkları kör kuyusuna atılmaktadırlar. Bu makalede asbestin özellikle kentsel dönüşüm nedeniyle çevreye ve halk sağlığına olan etkisi anlatılmakta ve risk haritası çıkarılmaktadır.
