Aselsan Dergi Şubat 2021
Radyasyon
Hayatın her saniyesinde doğal radyasyona maruz kalıyoruz. Muz yiyoruz, dış ülkelere uçak seyahatleri yapıyoruz, maalesef ülkemizde yaygın olarak sigara kullanıyoruz, akıllı telefonlar daima bizimle ve hasta olduğumuzda görüntüleme cihazları ile (radyografi, BT, PET/BT, MRI, gama kamera, ultrason vs.) vücudumuzun görüntüleri çekiliyor. Günümüzde tüm bu sebeplerden dolayı sağlıklı bir yaşam için radyasyon bilgisi veya farkındalığı sahip olunması gereken bir olgudur.
Radyasyon genel olarak hareket halinde olan enerji olarak tarif edilir. Radyasyon iki farklı formda bulunabilir: 1) elektromanyetik (EM) radyasyon, 2) parçacık radyasyonu.
Doğal Radyasyon
Bizler günlük hayatta yaşarken doğal ışınlamaya maruz kalmaktayız. Bu doğal ışınlamanın kaynağı uzaydan gelen kozmik ışınlar/parçacıklar, toprakta ve doğada bulunan radyoaktif izotoplardır. Bu doğal ışınlamanın miktarı (dozu) bulunulan yüksekliğe, besinlerimizi aldığımız toprağa ve çevrede bulunan radyoaktif izotopların miktarına bağlı olarak değişir. Bu yüzden yediğimiz yiyeceklerden, içinde yaşadığımız evden, üzerinde yaşadığımız topraktan ve içtiğimiz sigaradan belli dozda radyasyon alırız. Ülkeler arası yapılan uzun bir uçak seyahati sırasında alınan radyasyon miktarı irtifadan dolayı normalden daha fazladır.
Radyasyonun Etkileri
Bizler yapay radyasyon kaynaklarının ürettiği radyasyona da istemeyerek maruz kalıyoruz. Toplum bazında bu yapay doz her geçen yıl artmaktadır. Bir kaza geçirdiğimizde aldığımız dijital röntgen veya Bilgisayarlı Tomografi (BT) çekimleri, tarama veya tanı amacıyla aldığımız mamografi görüntüleri ve nükleer tıpta görüntüleme ve tedavi için aldığımız radyasyon dozları bunların hepsi medikal sebeplerle maruz kaldığımız radyasyonlardır. Medikal radyasyon alternatif metot yoksa almak zorunda kaldığımız bir radyasyondur. Buradaki temel gerekçe gelecek faydanın sebep olduğu potansiyel riskten daha fazla olmasıdır. O yüzden radyasyon temelde zararlı olduğu halde kullanılmadığı takdirde sağlık riski daha fazla olduğu için veya elde edilen fayda çok daha yüksek olduğu için gerektiğinde medikal görüntüleme cihazları kullanılmaktadır.
Radyasyonun İnsan Üzerindeki Etkisi Sıkça sorulan sorulardan biri de ne kadar dozun yüksek bir doz olduğudur. Hiroşima ve Nagasaki'ye atılan atom bombasından hayatta kalan 86.000 insanın sağlık durumu 1958’den beri takip edilmektedir.
Sigarada Radyasyon Var mıdır? İçtiğimiz sigarada zararlı kimyasal maddelere ek olarak ayrıca radyoaktif maddeler de bulunmaktadır. Tütün üreticilerinin kullandıkları gübreler radyum veya uranyum gibi doğal radyoaktif madde içerirler. Radyum bozunuma uğradığında radon gazı ortaya çıkar ve bu gaz tütün yapraklarının alt kısımlarına yapışır.
