Çalışma Yaşamında Duygular, Değerler, Tutumlar ve İş Tatmini
. İnsanlar duyguları, heyecanları, arzuları ve istekleriyle birlikte insandır. İnsanı bunlardan bağımsız olarak ele almak mümkün değildir. Özel yaşamda olsun iş yaşamında olsun, birey her durumda duygularının kontrolünde veya en azından duygularının etkisi altındadır. Olumlu duygular içinde olanların kendisine, çevresindeki insanlara, gruplara ve topluma karşı tutum ve davranışı olumlu olacağı gibi, işe karşı da tutumları olumlu olacaktır. Olumsuz duygular içinde olanların da kendisine ve çevresine karşı tutum ve davranışları olumsuz olacaktır.
• İnsanlar sadece biyolojik veya fiziksel varlıklar değildir. Duyguları, tutumları ve davranışlarının arkasında inançları ve değerleri vardır. Değer kişiye neyin doğru, neyin yanlış olduğunu gösteren davranış ölçütleri verir. İnsanlar tutum ve davranışlarında ya değerlerinden ya da çıkarlarından hareket ederler. Her tür tutum ve davranışlarında değerlerini dikkate alarak hareket eden insanlar toplumda “değerli” olarak görülürken, davranışlarında sadece çıkarını veya menfaatini gözeten değerlerinin kontrolünde olmayan insanlar ise “değersiz” olarak görülürler.
• Tutumlar, duygusal, zihinsel ve davranışsal öğelerden oluşan davranış ön eğilimleridir veya insanların belli bir davranışta bulunmaları konusunda gösterdikleri eğilimlerdir. Tutumlarla davranışlar arasında her zaman ilişki vardır; ancak her tutum mutlaka davranışa dönüşmeyebilir. Bunun anlamı şudur. Her davranışın arkasında mutlaka inançlar ve tutumlar vardır; ancak her inanç ve tutum mutlaka davranışa dönüşmeyebilir. Ancak şu kadarını belirtmek gerekir ki, tutumla davranış arasında uyum olması durumunda kişi daha tutarlı davranmış olacaktır. Ama çoğu kez insanların inançları ve tutumları ile davranışları arasında tutarsızlık olabilir. Bilişsel tutarsızlık dediğimiz bu durum aynı zamanda kişinin benlik saygısının zayıflığını gösteren olgun olmayan çelişkili bir kişilik yapısı anlamına gelir.
. Kişinin inancı tutumu ve davranışı özel yaşamına yansıdığı gibi, iş yaşamına da yansır. Kişi işinde bilişsel tutarsızlık yaşamadığı ölçüde mutlu, işi ile kişiliği arasında tutarsızlık gördüğü ölçüde mutsuz olacaktır. Kişinin işinde mutsuzluğuna iş tatminsizliği denmektedir. İşinde yeterince tatmin bulamayan birinin verimliliği ve performansı düşük olacağı gibi, işinde doyum bulan kişi verimli olacağı gibi, bu durum onun özel yaşamına da yansıyarak, genel anlamda yaşam doyumu bulmasını sağlayacaktır.
