Evsel ve Kentsel Atıklar
1.14.1. Atık Toplayan personel
Atık toplanması ile ilgili sorunların başında, toplama aşamasındaki denetimin az olması gelmektedir. Çünkü çalışanların çalışma alanları oldukça dağınıktır ve bu kişilerin çalışma etkinliğinin yetersizliğini gösteren, atıkların tam olarak toplanamaması gibi sorunlar dışında, sağlıkları ile ilgili bir denetim yapılmamaktadır.
Böyle bir denetimde:
* Katı atık bileşimi, ağırlık, hacim ve toksisite değişimleri,
* Taşıyıcı büyüklüklerindeki değişikler,
* Taşıyıcı araç tip değişiklikleri, İklim ve hava şartlarındaki değişiklikler,
* Çalışma bölgelerindeki çocuklar,
* Sokak onarımları, hareketi engelleyen onarım sorunlarını olup olmaması
* Çalışma alanında, kayganlık, çukur vb. etmenler,
* Park etmiş araçlar,
* Taşıyıcı aracın kendisi başta olmak üzere bölgedeki trafik,
* Sokak hayvanlarının varlığı,
* Böcek isırıkları,
* Kemiricilerin varlığı göz önüne alınmak zorundadır.
* Çöp toplamakla görevli kişilerin, çalışma ortamının karakteristik özellikleri açısından değerlendirilmesi, denetim listeleri aracılığı ile kolayca yapılabilir; ancak bu konuda değerlendirme yapabilecek yeterlikte eleman bulunması gerekmektedir.
1.14.2. Atık Toplayıcılarının Uyması Gereken Kurallar
* Atıkları toplamakta görevli kişilerin işleri sırasında iş elbisesi veya tulum giymeleri zorunluluktur. Günlük çalışma süresinin tamamlanmasından sonra tulumların çıkarılması ve diğer kıyafetlerden ayrı olarak yıkanmasının sağlanması ve yıkama işlemi sırasında da yüksek isi veya buhar dezenfeksiyon gerekir.
* Atık toplayıcıları, görünebilir renkte özellikle yağmurlu ve sisli havalarda sarı ve portakal renginde kıyafetler giymelidir.
* Atık toplayıcılarının vücutlarında açık yer olamamalı, çalışma şartlarına uygun en rahat ve en gerekli giyecekler giymelidir.
* Eldiven, koruyucu gözlük ve koruyucu başlık kullanmalıdırlar.
* Kullanılan eldivenler; batma ve kesilmeleri önleyecek özellikte, asit, insektisit ve perstisitlerden etkilenmeyecek, suya dayanıklı, kuru ve islak şartlarda iyi bir kavrama yapan, kolay yıkanabilir, iş şartlarına göre dayanıklı bir maddeden yapılmış olmalıdır.
* Atık toplayıcıları işe giriş ve periyodik muayeneleri düzenli olarak yapılmalıdır.
* Tetanoz, sarılık gibi hastalıklara karşı aşılanmalıdır.
* Kişiler günlük giyeceklerini giyemeden önce banyo yapma imkânına sahip olmalıdır.
* Çöp toplamakta görevliler; temel sanitasyon, ağırlık kaldırma, aracın yüklenmesi vb. konularında eğitilmelidir.
* Atık toplayıcılarına, ilk yardım konusunda gerekli eğitim verilmeli, karşılaştıkları kazalara doğru ve tekniğine uygun ilkyardım yapmaları sağlanmalıdır. Özellikle göze yabancı cisim kaçması önemli bir risktir.
* Sıkıştırma işlemi sırasında sıçrayan cam, pil ve akülerden sıçrayan asit, diğer atık ve atık parçaları ile aerosol kutuları tehlikeli olabilmektedir. Bunların sıkıştırılması durumunda patlama durumu olduğu unutulmamalıdır.
1.14.3. Atıkların Taşınması
* Ev ve iş yerlerinin önünde biriktirilen çöpler, belirli aralıklarla ilgili belediyelerce toplanarak depolama sahasına taşınır.
* Evlerde biriktirilen katı atıkların yok edilmesinde yerinde biriktirme, biriktirilen katı atıkların toplanarak evlerin bulunduğu bölgeden katı atık biriktirme ya da işleme alanına taşınması, yok edilmesi ya da arıtımı olarak üç aşama bulunur. Evlerde biriktirilen katı atıkların yok edilmesinde seçilecek yöntem, birçok etmenle değişebilmektedir. Bu etmenler arasında, iklim, coğrafik bölge, halkın yaşama şartları, ekonomik durum, jeolojik özellikler, su kaynaklarının kirlenme riski, sanayi durumu, tarımsal özellikler, teknik standartlar ve teknik yeterlilik derecesi, taşıma araçları, taşımakla görevli kuruluşların ekonomik imkânları, teknik imkânlar sayılabilir.
* Modern çöp toplama araçları, çöp bidonlarını otomatik olarak alıp çöp haznesine boşaltılmasını ve araç kasasına boşaltılan çöplerin preslenmesini sağlayan sistemle donatılmıştır. Böylelikle, çöp toplama işleminin hızlıca yapılabilmesi, araçların bir seferde daha fazla çöp taşıyabilme kapasitesinin arttırılması ayrıca işgücünün etkin kullanılabilmesi olanak sağlar.
* Özel çöp kamyonları ile yapılan toplama da biri sürücü ve iki yükleyici olmak üzereen az 3 kişi gerekmektedir. Bu, önemli bir iş gücü maliyeti olarak görülmektedir.
* Katı atıkların toplama sıklığı, katı atıkların miktarına ve yerel şartlara bağlı olarak değişebilir. Sineklerin yumurtlama ve kuluçka süreleri göz önüne alındığında en azından haftada bir toplanması esastır. Ülkemizde bazı belediyelerin standartlarına göre ana caddelerin her gün, ara sokaklar ise haftada iki kez katı atıkların toplaması öngörülmüştür.
* Yerleşim yerlerinde, yazın haftada iki kez ve kışın ise haftada en az bir kez toplanması zorunludur. Çöpler, işyeri, lokantalardan, pazaryeri, park, piknik, yerlerinden kamuya açık alanlarından her gün toplanmalıdır.
* Çöpler ev ev dolaşarak, ya da kamuya ait büyük çöp kutularında biriktirilen çöplerin alınmasıyla toplanılır. Çöp taşımakta kullanılan tüm araçların çevresi kapalı ve etrafa koku ve dağılma imkânı vermeyecek biçimde kapatılmış, ağızları açılabilen ve kapatılabilen dökme bölümleri bulunan araçlar olmalıdır. Dökülen çöplerin bu bölgede birikmemesi için özel sıkıştırma sistemleri yapılmalıdır. Bu sıkıştırma sistemleri ile yüklene materyalin üçte birlik hacme indirilmesi mümkün olmaktadır. 1 cm² ye 2 kg'lk bir kuvvetle sıkıştırma ile sağlanan hacim azalması daha fazla çöpün tek bir kamyonla veya araçla taşımasına imkân verir.
* Atıkların toplanma zamanı değişebilir. Trafik akış ve yoğunluğu, iklim önemli belirleyici faktörler arasındadır. Atıkları toplama zamanını gece yarısı ile sabahın erken saatleri arsındaki dilim olarak belirtilir. Toplumun kent hizmetlerine katkısı yeterli değilse düzensiz olarak kapı önlerine bırakılan çöpler günün sıcak saatlerinde önemli sorunlara neden olabilir. Kokuşma, sızdırma sonucu bir takım böcekler beslenme imkânı bulabilir.
* Kirletici etki ön plana çıktığında etkin bir çöp toplama sistemi olsa bile istenen amaç sağlanamaz.
* Çöplerin, trafiğin yoğun olmadığı zamanlarda toplanması en uygundur. Yayaların aşırı fazla olduğu zamanlarda çöp toplama işi uygun görülmemektedir. Halkın, çöplerin sağlıklı olarak toplanması ve uzaklaştırılmasına yönelik katkısı, ancak etkin bir eğitim sürecinden sonra mümkündür. Eğitim yetince başarılı olmayacak olursa başlatılan kampanyalar genellikle sonuçsuz kalmaktadır. Belediyelerin çöplerin kapıya bırakılması için belirli saatleri vermeleri yönlendirici olabilmektedir.
* Katı atıkların taşınmasının ekonomik olmasını sağlamak, taşıma hattındaki trafiğe fazla yüklenmemek için şehirlerin merkezi yerlerinde aktarma istasyonları kurulabilir. Bu istasyonlarda küçük hacimli araçlarla toplanan katı atıkların daha büyük hacimli araçlara aktarılarak, bu araçlarla işleme ve depo yerlerine taşınması sağlanır. Aktarma direkt taşıma aracına yapılabileceği gibi, bir ara depoya (bunker) boşaltıldıktan sonra, yeni araca doldurmak şeklinde, dolaylı olarak da gerçekleştirilebilir.
* Aktarma istasyonlarının koku, toz, gürültü ve görünüş yönünden çevreyi kirletmemesi için boşaltma işleminin yapıldığı yerlerin kapalı olarak inşa edilmesi zorunludur.
