Kapalı Otoparklarda Kimyasal Maruziyetin Tespiti ve Risk Değerlendirmesi
Ülkemizde artan nüfus ve dünyada gelişen teknolojiyle birlikte trafiğe çıkan araç sayısı her geçen gün artmış, özellikle otomobil sayısının artması şehirlerde kapalı otopark sayılarındaki artışı da beraberinde getirmiştir. Kapalı otoparkların büyük kısmı, şehirlerin eğitim, sağlık, ticaret ve iş merkezlerinin bulunduğu yoğun bölgelerinde kişi veya firmalarca özel olarak işletilen kapalı otoparklar ve alışveriş merkezlerinde konumlanmış kapalı otoparklardan oluşmaktadır. Bu kapalı otoparklarda araçların park edilmesi, otopark güvenliğinin sağlanması, otopark temizliği ve otopark ücretlerinin alınması gibi konularda görevli birçok çalışan istihdam edilmektedir. Bunların yanı sıra, bazı kapalı otoparkların içinde araç yıkama istasyonları ve kuru temizleme gibi işletmeler de bulunmaktadır. Tüm bu çalışanların ve kısa süreli de olsa kullanıcıların bulunduğu kapalı otoparklarda iş sağlığı ve güvenliği konularında birçok eksiklik bulunmaktadır.
Temel sorunlar
* Önlem alınması gereken en önemli risklerden birisi yangındır.
* Yaralanma ve hatta ölümlere yol açabilecek risklerden birisi de elektrik çarpmalarıdır.
* Yangın ve elektrik çarpmalarının temel sebepleri; uygunsuz elektrik tesisatı ve kablolar, yangın uyarı ve söndürme sistemlerinin yetersizliği, yetersiz bakım ve kontroller, eğitim eksikliğidir.
* Uygunsuz termal konfor şartları özellikle kışın soğuk günlerde çalışanların sağlıklarının bozulmasına ve verimlerinin düşmesine sebep olmaktadır.
* Yetersiz havalandırma sebebiyle çalışanlar egzoz gazlarına çok fazla maruz kalmaktadır.
* Yapılan ölçümlere göre karbondioksit, karbonmonoksit ve solunabilir toz maruziyetleri diğer kimyasallara göre daha fazla ve sınır değerlere daha yakındır.
* AVM otoparklarında kimyasal maruziyet daha fazla, özel otoparklarda ise diğer riskler daha fazla bulunmuştur.
* AVM otoparklarında en yüksek kimyasal maruziyet hafta sonları tüm gün, hafta içinde ise 16.00-21.00 saatleri arasında, özel otoparklarda ise 12.00-14.00 ve 17.00-19.00 saatleri arasında bulunmuştur.
* Yapılan birebir görüşmelerde, çalışanlar genellikle baş ağrısı, gözlerde yanma, astım ve solunum yolları enfeksiyonlarından şikayetçi olmaktadır.
* Temizliği yapılmamış kapalı otoparklar iş sağlığını olumsuz yönde etkilemektedir.
* Otoparkın yeterli aydınlatılmayan kısımları birçok iş güvenliği riskini de beraberinde getirmektedir.
Kapalı otoparklarda yangın ve elektrik çarpmalarını önlemek için işverene, çalışanlara ve otopark kullanıcılarına görevler düşmektedir. Otoparkı kullanan kişilerin görebilecekleri yerlere uyarıcı işaretlerin konulması ve bu işaretlere uyulması gerekmektedir. Standartlara uymayan elektrik tesisatı ve kabloların yenilenmesi şarttır. Elektrik panoları, çalışanların yeme, içme ve ısınma amaçlı kullandığı tüm elektrikli aletler her zaman kontrol altında tutulmalıdır. Çalışanlara iş güvenliği uzmanınca yangın konusunda gerekli eğitimler verilmelidir. Kapalı otoparklarda yağmurlama sistemlerinin bulunması çok kritiktir. Ayrıca, bu sistemin çalışıp çalışmadığı uygun aralıklarla kontrol edilmelidir.
Otopark içinde çalışanların yemek yeme ve dinlenmede kullanacakları klimalı bölümler yapılmalıdır. Bu bölümlere uygun çay-kahve makinalarının konulmasıyla birçok tehlike önlenmiş olacak ve çalışanların iş hijyeni şartları iyileştirilmiş olacaktır.
Kapalı otoparklarda yeterli havalandırma sağlanması kimyasal maruziyetin azaltılmasını sağlayacaktır. AVM otoparklarında hafta içi 16.00-21.00 ve hafta sonu tüm gün boyunca, özel otoparklarda ise özellikle 12.00-14.00 ve 17.00-19.00 saatleri arasında havalandırma sistemleri çalıştırılmalıdır.
Havalandırma sistemlerinden olan kanallı sistemlerin kurulum aşamasında daha az maliyetli olduğu fakat günlük işletimde jet fanlı sistemlerin daha tasarruflu olduğu ve duman kontrolü yapabilmesi sebebiyle yangın veya acil durum anlarında daha faydalı olacağı bilinmelidir.
Özellikle astım, akciğer ve kalp rahatsızlıkları bulunan kişilerin kapalı otoparklarda çalıştırılmaması gerekmektedir.
Rampa çıkışları kimyasal maruziyetin en yüksek olduğu yerler olduğundan otoparklardaki ödeme noktaları münkün olduğunca otopark dışında temiz havaya yakın yerlerde bulunmalıdır.
Çalışanların görece daha az bulundukları yerlere hareket sensörlü lambalar takılmalı, tüm katlarda yeterli aydınlatma sağlanmış olmalıdır.
