Petrokimya Sektörü Likit Petrol Gazı Depolama Ünitesinde Patlama Olayının Değerlendirilmesi
Petrol, dünyada ve ülkemizde ekonomik kalkınma açısından önemli bir yere sahiptir. Ulaşım başta olmak üzere, elektrik üretimi, endüstri ve evsel ısınma gibi farklı alanlarda da kullanılan petrol ve petrol ürünleri, dünya toplam enerji ihtiyacının büyük bir kısmını karşılamaktadır. Petrolün artan enerji tüketimini büyük ölçüde karşılaması ve yaygın kullanım alanları olması nedeniyle petrokimya sektörü, büyüyen ve gelişen bir sektör haline gelmiştir [1].
Petrokimya sektöründeki işyerleri; faaliyet alanı bakımından parlayıcı, patlayıcı vb. tehlikeli kimyasal maddeler ile çalışma gerektirdiğinden İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliğinde “Çok Tehlikeli” sınıfta yer almaktadır. Bu sınıfta yer alan işyerleri, hammaddeden başlayıp nihai ürüne kadar uzanan üretim ve üretilen ürünlerin depolanması gibi karmaşık ve zincirleme birçok prosesi kapsamaktadır. Bu sebeple, bu işyerleri insan sağlığı ve/veya çevre için ciddi tehlikeye yol açabilecek ve büyük maddi ve manevi kayıplara neden olabilecek yangın patlama gibi büyük endüstriyel kaza yaşanma riski taşımaktadır [2].
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile büyük endüstriyel kaza oluşabilecek işyerleri için, risk değerlendirmesi yapılması ve işletmeye başlamadan önce işyerlerinin büyüklüğüne göre büyük kaza önleme politika belgesi veya güvenlik raporunun işveren tarafından hazırlanması yükümlülüğü getirilmiştir.
Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelikte; tehlikeli maddeler bulunduran kuruluşlarda büyük endüstriyel kazaların önlenmesi ve muhtemel kazaların insanlara ve çevreye olan zararlarının en aza indirilmesi amaçlanmış olup büyük kazaları önlemek ve büyük bir kazanın meydana gelmesi durumunda, bunların etkilerini çevre ve insanlara en az zarar verecek şekilde sınırlamak için gerekli tüm tedbirlerin alınması yükümlülüğü getirilmiştir. Bu Yönetmeliğe göre, Yönetmelik kapsamındaki alt ve üst seviyeli kuruluşlarda büyük endüstriyel kaza tehlikelerinin belirlenmesi ve bu tehlikelerden kaynaklanacak risklerin değerlendirilmesi amacıyla nicel yöntemlerle risk değerlendirmesi yapılması gerekmektedir. Nicel risk değerlendirmesinde, büyük endüstriyel kazalara neden olabilecek tehlikeleri belirlerken çeşitli risk değerlendirmesi yöntemleri kullanılmaktadır.
Bu çalışmada, petrokimya tesisleri için kullanılabilecek nicel risk değerlendirme yöntemlerinden biri olan HAA ile petrokimya endüstrisindeki bir işletmenin depolama ünitesinin seçilen bir prosesinde büyük endüstriyel kazalara neden olabilecek tehlike ve riskler belirlenmiş ve kök nedenlerine inilerek hata ağacı modellemesi yapılmıştır. Yapılan modelleme ile büyük endüstriyel kazaları önleyebilmek için bu kazalara neden olan tehlikeler detaylı olarak saptanmış ve risk değerlendirmesi sonucunda bu tehlikelerden kaynaklanabilecek risklerin ortadan kaldırılması, kaldırılamıyorsa kabul edilebilir seviyeye indirilmesi hedeflenmiştir.
Genel Bilgiler başlığı altında, dünyada ve ülkemizde petrokimya sektörü hakkında genel bilgiler, başlığı altında sunulmuştur. Bu bölümde ayrıca; büyük endüstriyel kazalar, dünyada ve ülkemizde yaşanmış örnekleri, bunların önlenmesi ve etkilerinin azaltılması amacıyla hazırlanmış ve ülkemizde yürürlükte olan mevzuat ile seçilen depolama ünitesi hakkında detaylı bilgi verilmiştir.
Çalışma kapsamında, işletmeye yapılan ziyaretler ile işletmede seçilen depolama ünitesine uygulanan HAA, Gereç ve Yöntemler başlığında detaylı bir şekilde anlatılmıştır. Çalışma sonucunda elde edilen risk değerlendirme sonuçları ise Bulgular başlığı altında verilmiştir. Tartışma kısmında bu çalışmada elde edilen sonuçlar ve literatürde rastlanan benzer çalışmalar karşılaştırılmış, ortak ve farklı noktalar ele alınmıştır. Son bölümde ise çalışma ile elde edilen sonuç ve tavsiyeler belirtilerek sektörde yapılacak yeni çalışmalara rehberlik etmek amaçlanmıştır. Böylece çalışılan işletmeye, bu petrokimya sektöründeki benzer tüm işletmelere ve bundan sonra benzer konuda araştırma yapacaklara öneriler getirilmiştir.
