Projelendirme ve Şantiye Yerleşim Projesinin Oluşturulması Aşamasında Hazırlanacak İş Sağlığı ve Güvenliği Planı İle İlgili Bir Öneri
Farklı sektörlerde, çeşitli kaza tiplerinin görülmesi bu sektörlere özgü çalışma koşulları ve üretim yöntemlerinden kaynaklanmaktadır. Bu durum, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınacak önlemlerin standartlaştırılarak uygulanmasına engel olmaktadır. Farklı sektörler, farklı iş kolları ve farklı çalışma koşulları, iş kazaları ve meslek hastalıkları çeşidini arttırmakta; genel ve pratik çözümleri kullanılamaz hale getirmektedir. Bu nedenle iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınacak önlemlerin uygulanacak proje düzeyinde ele alınması ve uygulanması gerekmektedir.
İnşaat sektörü dünyada olduğu gibi ülkemizde de iş kazaları ve meslek hastalıklarının en çok karşılaşıldığı sektörlerin başında gelmektedir. Bunun en önemli sebeplerinden birisi projeye özgü koşullar dikkate alınmadan, genel nitelikli sağlık ve güvenlik önlemlerinin her projeye uygulanmaya çalışılmasıdır.
Son yıllarda özellikle de Avrupa Birliği uyum sürecinde, iş sağlığı ve güvenliği konusunda da Ülkemizde ayrıntılı yasal düzenlemeler yapılmıştır. Bu çerçevede inşaat sektörüne özgü olarak AB direktiflerini referans veren “Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği” hazırlanarak yürürlüğe konulmuştur. Bu yönetmelikte iş sağlığı ve güvenliği konusunda işveren ve proje sorumlusunun yapacakları iş ve işlemler, proje hazırlık ve proje uygulama aşamaları olmak üzere iki safhaya ayrılmıştır.
Bu çalışmada Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliğine göre, proje hazırlık aşamasında hazırlanması zorunlu olan “Sağlık ve Güvenlik Planı (SGP)” konu edilmiştir.
Söz konusu planın işin başında ( proje aşamasında) işin büyüklüğü, işin süresi, yürütülecek faaliyetler, kullanılacak makineler, çalıştırılacak işçi sayısı, projenin uygulanacağı yerin iklimi vb. gibi projeye özgü koşular değerlendirilerek hazırlanması gerekmektedir. Bu planın daha işin başında, ortada somut herhangi bir şey yokken hazırlanması detaylı çalışma ve tecrübe gerektirmektedir. Söz konusu yönetmelikte hazırlanması, zorunlu olan fakat genel çerçevesi ve içeriği konusunda yeterli bilgi ve örnek teşkil edecek metin olmayan bu planların hazırlanması plancının (hazırlık koordinatörünün) bilgi ve tecrübesine bağlı olmakta; bu da genellikle yetersiz sayılabilecek içerikli uygulamalara neden olabilmektedir.
Bu çalışma ile özellikle inşaat sektöründe her yıl çok sayıda çalışanın ölümüne, sakatlanmasına, yaralanmasına ve hastalanmasına neden olan iş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi amacıyla hazırlanması zorunlu olan sağlık ve güvenlik planının genel çerçevesi ve içeriğine yönelik bir öneri sunularak; SGP hazırlama durumunda olan görevliler ve bu konuda çalışanların yararlanabileceği bir metin oluşturulması hedeflenmiştir.
Bu çalışma toplam beş bölümden oluşmaktadır. İş Güvenliği ve Risk Yönetimi başlıklı birinci bölümde, risk kavramı ve risk yönetiminden bahsedilerek, sağılık ve güvenlik planlamasında risk yönetiminin önemine değinilmiştir.
İkinci bölüm de, iş kazasının tanımı yapılarak, iş kazaları sınıflandırılmaya çalışılmıştır. Sınıflandırma önce genel kaza tiplerine göre daha sonra inşaat sektöründe görülen kazalar tipleri ve son olarak da yapı üretim aşamalarında karşılaşılan kaza tiplerine göre yapılmıştır. Böylece inşaat sektöründe en çok karşılaşılan kazalar sınıflandırılmıştır. Son olarak da iş kazalarına neden olan güvensiz durum ve davranışlara özetle değinilmiştir.
Üçüncü bölüm de ise meslek hastalığı kavramının tanımı yapılarak, meslek hastalığına neden olan etmenler ve meslek hastalıklarının sınıflandırılması yapılmıştır.
Proje Hazırlık Aşamasında Sağlık ve Güvenlik Planı başlıklı dördüncü bölümde, yapı üretim aşamaları ve bu aşamadaki riskler belirlenerek çerçeve ve detay planlar hazırlanmıştır.
Beşinci bölümde de şantiye yerleşim projesinin hazırlanması aşamasındaki riskler belirlenerek bu aşamaya yönelik çerçeve ve detay planlar hazırlanıştır.
Sonuç olarak, bina üretim aşamasında ki genel çalışma koşulları ile ilgili muhtemel riskler tahmin edilmeye çalışılarak, projelendirme ve şantiye yerleşim projesinin oluşturulması aşamasında hazırlanacak iş sağlığı ve güvenliği planı ile ilgili bir öneri ortaya konulmuştur.
