Risk Nedir?
Literatüre bakıldığında, risk kelimesinin nereden geldiği ve orijini ile ilgili farklı görüşler bulunmaktadır. Bazı kaynaklarda, Çin orijinli bir kelime olduğu ve diğer dillere de Çince’den geçtiği ifade edilmektedir. Çince’de “risk” kelimesi, “tehlike” ve “fırsat” kelimelerinin bileşkesidir. Bu unsurların birincisi “gelecekte oluşma ihtimali” bir diğeri ise “fırsat ve tehdit”tir. Diğer terminolojilerin tümünde “Risk” denilince tehdit’in anlaşıldığı ifade edilmektedir. Çin’de ise “Risk”, faaliyetlerimiz esnasında meydana gelebilecek olan ve amaçlarımızı engelleyebilecek tehditler, olumsuzluklar veya amaçlara ulaşmayı kolaylaştırabilecek fırsatlar olarak tanımlanmaktadır. Diğer bazı kaynaklarda risk kelimesinin kökünün Arapça “rızık-rısq” kelimesinden geldiği düşünülmektedir. Arapça “rızık-rısq”, Allah tarafından kişiye verilen ve üzerinden kâr sağlanan şey olarak tanımlanmakta, rastlantısal ve olumlu sonuçlarla anlamlandırılmaktadır. Arapça “rızık-rısq” kelimesi Yunanca’da on ikinci yüzyılda kullanılmaya başlanmış, genel olarak elde edilen sonuçlar ve şans ile ilişkilendirilmiştir. Başka kaynaklarda ise Latince “riscum” kelimesinden geldiği düşünülmektedir. Latince “riscum” kelimesi, orijinalinde denizcileri engelleyen mercan kayalıkları olarak adlandırılsa da, diğer anlamı tesadüfi fakat engellenemeyen olaydır.
Risk bir olasılıktır, pozitif olarak fırsat yakalama, negatif olarak ise kayıp ortaya çıkma ihtimali olarak düşünülebilir. Risk yönetim sürecinin ilk adımı, risklerin ve tehlikelerin tanımlanmasıdır.
Bir risk değerlemesinde belirsizlik, bilgi arttıkça, zamanla değişmektedir. Örneğin, ortalama yaşam süresi içerisinde bir kişinin kanser riski %25’dir diyebiliriz. Bunun anlamı, yaklaşık tüm insanların %25’inde yaşamları esnasında kansere yakalanabilecekleri ihtimali düşünülmektedir. Bir kişide kanser gelişirse artık risk deyimiyle durumu tanımlayamayız. Kanser kesinlik kazanmış demektir. Bu esnada kansere yakalanan kişi eğer bir araba kazası sonrası ölürse, kanserden ölme riski sıfır olur yani ortadan kalkar. Bundan dolayı risk tahmini, belirsizlik ifadesinde olduğu gibi bilgi arttıkça değişecektir. Belirsizliği azaltmak, risk yönetiminin kalbidir. BS 31100 riski “belirsizliğin amaçlar üzerindeki etkisidir” diye tanımlamaktadır. Belirsizlik yönetimi, risk yönetimi yaklaşımının bir parçası olarak ele alınmasına rağmen çok önemlidir. Bir organizasyonda belirsizliği azaltmak, riski, kabul edilebilir risk seviyesinin altına düşürmek, bir başka ifadeyle uygunsuzluğu azaltmak ve yönetmektir.
