SAKARYA – Hendek’teki Havai Fişek Fabrikasının Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik Kapsamında Değerlendirilmesi
Hem ilgili yönetmelik hem de ilgili standartlara göre havai fişek imalatında kullanılan barut ilgili dokümanların kapsam dışında tutulmuştur. Bu dokümanlarda geçen patlama kavramı patlayıcı ortamın tetiklenmesi sonucu oluşan parlama, patlamayı tarif etmektedir. Havai fişekler ile ilgili PİROTEKNİK MADDELERİN BELGELENDİRİLMESİ, PİYASAYA ARZI VE DENETLENMESİ HAKKINDA YÖNETMELİK yürürlüktedir. Bu yönetmelik ile üretim ve arz konusunda yükümlülükler açıklanmıştır.
Askeri mühimmat başta olmak üzere oksijene ihtiyaç duymayan patlayıcılar 60079-10-1 standardına göre kapsam dışıdır.
“Havai fişeklerin çoğunun temel bileşeni baruttur. Fişeğin alt kısmındaki fitil bir kıvılcım yardımıyla ateşlenir ve fişeğin bu bölümünde yer alan barut patlar. Bu sayede fişek havaya fırlar. Daha sonra zaman ayarlı ikinci bir fitil devreye girer. Bu fitilin ateşlediği barut, “yıldız” adı verilen küçük parçaları patlatır. Yıldızların içlerinde yakıt, oksitleyici madde, metal bileşenleri ile bunları bir arada tutmaya yarayan özel kimyasal maddeler vardır. Yıldızlar patladığında gökyüzünde farklı renkler ve şekiller oluşur. Havai fişeklerin bölme sayısı artırıldığında sadece bir havai fişek patlatılarak arka arkaya değişik görüntüler oluşturulabilir. Ancak bu gösterideki uygun zamanlama için fitil tasarımı ve uzunluğu önemlidir.
Kapsül içine yerleştirilen yıldızların yerleşim şekli ve sırası havai fişek patladığında ortaya çıkacak deseni belirler. Havai fişeklerin rengi ise yıldızların içlerindeki metal bileşenlere bağlıdır. Bu fişekler patladığında açığa çıkan enerji metal tuzları tarafından soğurulur. Metaller, üzerlerinde oluşan bu fazla enerjiyi ışık olarak verir. Böylece her metal, yaydığı ışık dalga boyuna bağlı olarak farklı renkte görünür. Bu da patlayan yıldızların içlerindeki metallerin havada dağılırken farklı renklerde görünmesini sağlar. Örneğin kalsiyumlu bileşikler kullanıldığında turuncu renk oluşurken, sodyum sarı, baryum yeşil, stronsyum ise parlak kırmızı renk verir.”
